A - En Önemli Bileşen: CPU
1-CPU ( Central Processing Unit ) Nedir ?
CPU için bilgisayarın beyni benzetmesini yaparsak yanlış olmaz. Gerçekten de PC içinde matematiksel hesapların neredeyse tümü CPU içinde gerçekleşir.
2-Çekirdek ( Execution Unit ) ve Die Nedir ?
CPU içinde milyonlarca transistörden oluşan tek bir kırmık halindeki bölüme çekirdek, bunun kapladığı fiziksel alanada die denir.
3-Cache Nedir ?
Sistem belleğinden gelen veriler, bazı durumlarda CPU ‘nun hızına yetişmeyebilir. Bu problemi çözmek için CPU içinde, küçük bir miktar cache ( tampon ) bellek bulunur. Cache bellek genellikle L1 (Level 1) ve L2 (Level 2) iki kısımdan oluşur. Cache için kullanılan belleğin çok hızlı ve özel yapıda olmasının yanı sıra, ( yüksek fiyatı yüzünden de ) masaüstü sistemlerde CPU ‘dan CPU ‘ya değişmekle beraber, toplam cache bellek miktarı 1 MB ‘ın altındadır. Serverlarda kullanılan özel CPU ‘larda daha yüksek miktarda cache bellek bulunabilir. Modern CPU ‘larda hem L1 hem de L2 cache bellek, CPU çekirdeği ile aynı saat hızında çalışır.
4-FSB ( Front Side Bus ) Nedir ?
Chip setteki kuzey köprüsüyle CPU arasındaki veri yoluna FSB denir. FSB, CPU ve anakart mimarisine bağlı olarak değişebilir.
5-Integer ve FPU ( Floating Point Unit ) Nedir ?
Integer ( tamsayı ) operasyonları CPU ‘lar için fazla zor değildir. Fakat karmaşık matematiksel hesapların yapıldığı kayar nokta hesaplamaları CPU ‘ları oldukça zorladığından, bu tür uygulamalarda hızdan ödün vermemek için CPU ‘ların içinde sadece kayar nokta hesaplamalarının yapıldığı bir bölüm olan FPU bulunur .
6-CPU Çarpan Nedir ?
CPU ‘nun saat hızı anlamında çalışma hızını oluşturan iki temel etken vardır. Fsb ve çarpan. Çarpan bir katsayıdır ve CPU modeline göre değişir. Örneğin P4 2Ghz, 100 Mhz Fsb’ye ve 20 çarpanına sahiptir. Böylece 20 x 100 = 2000 Mhz’lik saat hızı elde edilir.
7-CPU ‘larda Saat Hızı Peformansı Ne Derece Etkiler ?
Aynı CPU ailesinde bile, kullandığınız yazılımlarda elde ettiğiniz performans, CPU saat hızıyla orantısal olarak lineer bir eğri çizmez. Diğer bir değişle, örneğin sisteminizde PIII 800 Mhz işlemci var ve Quake3’te 120 kare/sn gibi bir değer elde ediyorsunuz. İşlemcinizi PIII 1.2 Ghz’e terfi ettirdiğinizde 180 kare/sn elde edemezsiniz. Kaldı ki, Celeron ve Athlon gibi farklı işlemciler işin içine girdiğinde, durum daha da karmaşık bir hal alır. Aslına bakarsanız formül basittir: Performans= Birim Zamanda Yapılan İş x CPU Saat Hızı. Bu bağlamda saat hızı performans konusunda belirleyici olmaz, zira her CPU ailesinin birim zamanda yaptığı iş miktarı farklıdır.
8-Soğutucu Pasta Ne İşe Yarar ?
CPU ‘lar tüm yarı iletken yapılar gibi %100 verimle çalışmazlar ve bir miktar ısı üretirler. Sağlıklı bir çalışma için CPU içinde ısının bertaraf edilmesi gereklidir. Soğutucular die üzerine sıkıca monte edilerek, ortaya çıkan ısı emilir ve alüminyum soğutucu ısıyı dağıtır. Soğutucu üzerindeki bir fan, ısının alüminyum üzerinde birikmesini ve soğutma kapasitesinin düşmesine engel olur. Die ve alüminyum soğutucu, her ne kadar tutturucular tarafından sıkı sıkı birbirine değecek şekilde monte edilseler de, arada gözle görülmeyecek bazı boşluklar kalabilir ve bu da ısı aktarımına engel olur. Bu durumda ısı iletimini arttırmak için soğutucu ve die arasına pasta denilen ısı ileten, macun kıvamında bir madde sürülür.
9-Wafer Nedir ?
CPU ‘ların üretim sürecinde, CPU çekirdekleri silikon plakalar üzerinde onlarcası bir arada bulunur. Bu plakalara wafer denir.
10-TPI ( True Performance Initiative ) Nedir ?
AMD ‘nin aynı saat hızındaki işlemcilerinin Intel işlemcilerden daha performanslı olduğu fikriyle, AMD tarfından ortaya atılan; CPU performansında çekirdek saat hızının tek kriter olmadığı mantığına dayanır. AMD yaygın benchmark programları yardımıyla, Intel işlemcileri kıyas kabul ederek örneğin çekirdek hızı 1533 Mhz olan Athlon işlemcisini AthlonXp 1800+ ismiyle piyasaya sürüyor.
11-CPU ‘lardaki Transistör Boyutu Neden Önemlidir ?
CPU çekirdeği, sadece birkaç milimetreye sığan milyonlarca mikroskopik transistörden oluşur. Bu transistörler, belli belli bir miktar ısı üretir ve transistör boyutları büyüdükçe bu yarı iletkenler arasındaki mesafe azalır. Bunun sonucunda daha sıkışık bir yapı ortaya çıkar ki, buda ısıl problemleri beraberinde getirir. Bu bağlamda daha küçük transistörler, daha az ısı üretimi ve daha esnek bir yapı anlamına gelir. Şu anda Intel 0.13 mikron teknolojisiyle ürettiği P4 işlemcilerde (Northwood) AMD’den bir adım önde. Zira AMD, CPU üretim bandında hala 0.18 mikron teknolojisini kullanıyor.
12-Komut Seti Nedir ?
Komut setleri, yazılımları daha hızlı çalıştırmak üzere CPU ‘lara entegre edilen donanımsal kısayollardır. Bu yollar dikkate alınarak kodlanan yazılımlarda, ciddi bir performans artışı görülebilir. MMX ( Multimedia Extensions ) yada SSE hem Intel hem de AMD işlemcilerde kullanılan en yaygın komut setleridir.
13-SMP ( Symetric Multi Processing ) Nedir ?
Tek işlemcili sistemlerin yanı sıra, bazı anakartlar da iki yada dört işlemciyi destekleyebilir. SMP sistemlerde, sadece anakartın değil, işletim sitemi ile CPU ‘ların da SMP uyumlu olması gerekir. Win NT, Unix türevleri ya da Win2000 SMP destekli işletim sistemleri arasındadır. Bu sistemlerde kullanılan CPU ‘ların aynı saat hızında çalışması şarttır. Çalıştırılan tek bir uygulama varsa ve bu uygulama SMP destekliyse, bariz bir hızlanma görülebilir. Örneğin: Lightwave ya da 3D Studio Max gibi rendering programları, genellikle fazla CPU gücüne ihtiyaç duydukları için SMP uyumludur.
14-Overclock Nedir ? Nasıl Yapılır ?
Overclock en basit anlamıyla, bilgisayarınızın tavsiye edilenden daha hızlı çalıştırılmasıdır. Bunu için sistem veri yolu hızı, BIOS içindeki ilgili seçenekler yardımıyla arttırılır. Örneğin, 133 Mhz veri yolu hızında çalışan PIII 800 işlemciniz var diyelim! Anakartınızın BIOS’undan FSB hızını , örneğin 150 Mhz yaparsanız bu durumda işlemciniz 900 Mhz saat hızında çalışır. Burada dikkat edilmesi gereken, bu sırada AGP ve PCI hızınında artacağıdır. Bu şekilde normalde 133/2=66Mhz olması gereken AGP hızı 150/2=75Mhz ve 133/4=33Mhz olması gereken PCI hızı da 50Mhz olacaktır. Tabii, bilgisayarınızın içindeki AGP ve PCI kartların bu yüksek hızı kaldıramaması durumunda, sistem kilitlenecektir. Bellek modülleri de benzer şekilde normalde 133Mhz’de çalışacak şekilde üretildikleri için, üretim kaliteleriyle orantılı bir overclock performansı sunarlar. Sonuç itibariyle overclock sırasında, sadece CPU ve bellek değil tüm sistem daha hızlı çalışmaya zorlanır. Ve bu zorlama, üreticilerin tavsiye ettiği sınırları çok aşabilir ve riskli bir işlemdir.
15-Overclock İçin Püf Noktaları
Kesinlikle kullandığınız soğutucu/fan kombinasyonun kaliteli olmasına dikkat etmelisiniz. Bunun dışında, sistemin sınırlarını deneyerek bulmak ve kilitlenme yaşamadığımız optimum saat hızını doğru tespit etmek de çok önemlidir. CPU ‘nun yüksek saat hızlarında sorunsuz çalışabilmesi için, gerekiyorsa CPU çalışma voltajını artırmak, sistem stabilitesini sağlamak adına önemli bir adımdır. Bunun dışında CPU sıcaklığının, sadece soğutucuyla CPU arasındaki bir değişken olmadığını, kasa içi sıcaklıkla da yakından ilgili olduğunu hatırlatalım. Bu aşamada gerekiyorsa kasa içi fanlar da kullanmakta fayda var. Aslına bakarsanız, overclock belli incelikleri ve riskleri olan bir işlem.
Konu: Donanım Soru & Cevap 
Paz Şub. 10, 2008 3:28 pm
